Natuurgebieden Strijbeekse Heide, Goudberg en Elsakker zijn belangrijke recreatiegebieden van de regio. Het Smokkelpad in het natuurgebied Goudberg en Strijbeekse Heide is een grote trekpleister voor natuurliefhebbers.
Strijbeekse heide
De Strijbeekse heide in bloei - augustus 2020
De laatste jaren hebben de vennen op de heide te kampen met watertekorten en staan soms bijna droog. Na het vallen van al de regen in februari 2020 zag het er weer even anders uit. Zie onderstaande foto's (van Frans Goethals).
De Strijbeekse Heide ligt tussen de Strijbeekse- en de Chaamse Beek, tegen de Belgische grens. Het gebied ligt op hogere zandgronden. Rond 1900 bestond de Strijbeekse Heide nog uit natte en droge heide met daarin gelegen vennen, natte laagten en enkele vrijstaande naaldbomen (vliegdennen). In de eerste helft van de twintigste eeuw veranderde het landschap sterk. Grote delen heide werden namelijk ontgonnen voor landbouw en bosaanleg.
Staatsbosbeheer speelde bij deze bosaanleg vanaf 1932 een grote rol. Er werden veel greppels en sloten gegraven voor een snelle afwatering. Aangeplante naaldbomen konden zich hierdoor beter ontwikkelen. Het hout diende voor o.a. het stutten van mijngangen in Zuid- Limburg.
Vanaf 2005 voert Staatsbosbeheer herstelwerkzaamheden uit. Naaldbomen worden gekapt en de rijke toplaag / humuslaag wordt verwijderd. Door middel van runder- en schapenbegrazing wordt het gebied open gehouden en krijgt de heide kans zich te herstellen.
Baroniepoort strijbeekseheide
26-06-2015|| Baroniepoorten ontsluiten waardevolle natuurgebieden of bijzondere cultuurhistorische plekken in De Baronie.Hier kunt u uw auto parkeren en gebruik maken van de horecavoorziening. Iedere poort heeft zijn eigen thema en eigen legende. Alle poorten tezamen vertellen het verhaal van onze streek. Luister naar de legende 'de Brandende Herder'.
Voortgang ontwikkelingen Markdal
Planten
Kenmerkend voor de Strijbeekse heide zijn de grote heidevelden, die zich weer grotendeels hebben hersteld. In de bossen komt men voornamelijk grove den, ruwe berk en zomereik tegen. De struiken in dit gebied zijn sporkehout en lijsterbes. Grassoorten die je tijdens het wandelen tegenkomt zijn bochtige smele en pijpenstrootje. Andere soorten zijn rankende helmbloem, stekelvaren, vingerhoedskruid en wilde kamperfoelie. Op de hogere heidevelden kom je struikheide tegen en op de lagere natte delen groeit de dopheide, moeraswolfsklauw en kleine zonnedauw. Ook veenbes en klokjesgentiaan komen verspreid in het gebied voor.
Dieren
De zoogdieren die kenmerkend zijn voor het gebied zijn de ree, haas, vos en eekhoorn. Maar ook zie je veel soorten roofvogels, zoals buizerd, havik, torenvalk, bos- en ransuil. Ook vinden we er de gekraagde roodstaart en bonte vliegenvanger. In de vennen kun je verschillende ganzen, de wilde eend en kuifeend ontdekken. De bewoners van de open plekken zijn de nachtzwaluw, boompieper en houtsnip. In de aanwezige vennen en laagtes komen amfibieën als poelen bastaardkikker, gewone pad, vinpoot- en Alpenwatersalamander voor. Op de zandpaden laat de levendbarende hagedis zich regelmatig bewonderen. Het beekdal is ook zeer rijk aan insecten. Dagvlinders zoals groentje, bont dikkopje hebben hier samen met libellen zoals venwitsnuit en koraaljuffer hun leefgebied. Tijdens het wandelen kun je heidesabelsprinkhanen, maar ook bosmieren met hun metershoge nesten tegenkomen.
Geschiedenis
Het heidegebied is genoemd naar de naastliggende plaats Strijbeek. Vanuit Strijbeek liep een aantal wegen en paden de hei op: die hei werd werkelijk vanuit Strijbeek gebruikt. Toch komt deze naam pas vanaf 1761 voor.
Op de Goudberg zijn afslagen en klingen uit het Mesolithicum gevonden. Bij het ontginnen van de heide in de jaren dertig werden een of twee urnenveldjes gevonden. Lange tijd is dit gebied een door de bewoners van Strijbeek en de andere boerderijen langs de Mark en op Hondsdonk en Luchtenburg gemeenschappelijk gebruikte heide geweest. Het was geen "gemeynte", maar vroonte: de grond hoorde toe aan de heer van Breda en de boeren hadden alleen een oppervlakkig gebruiksrecht. Al vrij vroeg zijn langs de westzijde, langs de Strijbeekseweg, blokken uit de heide gekocht en omgezet in privé-heide ("Vreeheide"). Pas veel later werden die percelen ook ontgonnen.
Een belangrijk punt op de heide was de Strijbeekse molen. Dit was een houten standerdmolen die op de oostpunt van de Goudberg gebouwd was. In 1832/1840 was heel het gebied - met uitzondering van de veldjes van de molenaar en enkele percelen aan de Strijbeekse Beek, nog heide. Er lagen tal van vennen in. Alleen tegen Hondsdonk aan lag een strookje en een blokje dennenbos. De kaart van rond 1900 toont weinig verandering. Echt bos was er slechts in de vorm van enkele kleine uitlopers van Hondsdonk en Luchtenburg. Verder kwamen er tal van gebiedjes voor waar spontane houtopslag het dichtgroeien van de heide aankondigde. Blijkbaar werd die heide niet meer intensief genoeg door de boeren gebruikt op open te blijven.
In de jaren dertig is tegen Strijbeek aan een heus ontginningsproject uitgevoerd. Dat werkverschaffingsproject leverde een rechthoekig en in stroken verdeeld landbouwgebiedje op. Kennelijk werden enkele hoofdlijnen uitgezet die op de Grote Toren van Breda gericht waren: een oude traditie! Bij deze ontginningswerkzaamheden werd een urnenveld aangetroffen. Over de heide werd een stelsel van dreven aangelegd (de Ericaweg, de Inneem, de Hoge Weg, de Retteweg en enkele wegen zonder naam). Deze zijn beplant met één rij bomen (eik, amerikaanse eik, beuk) die de zandweg scheidde van het fietspad. Alleen het fietspad langs de Ericaweg, dat deel uit maakt van een fietsroute, is goed onderhouden. Bij de voormalige boswachterswoning komen vijf dreven bijeen, waardoor een soort "centraal punt" ontstond. De aanleg met licht slingerende dreven doet denken aan een villapark uit die tijd. In de bossen liggen verspreid nog vennen en kleine stukjes heide. In het gebied van de Strijbeekse Heide liggen twee historische lagen over elkaar heen: het oude quasi natuurlijke landschap en het patroon van de jaren dertig. Wie goed tussen de bomen kijkt, kan dat duidelijk herkennen. Van de grote open heide was voordat de herstelwerkzaamheden starten in 2005 niets meer over.